سیر روشنفکری دینی در ایران و تعاملات آن با جامعه از سال 1320 تا 1357

thesis
abstract

فرآیند روشنفکری در ایران به گونه ای بیمار متولد شد. چرا که با خصوصیات حقیقی روشنفکری شامل فکر علمی،نگاه به آینده، هوشمندی و احساس درد در مسائل اجتماعی فاصله بسیار داشت. از دوره قاجاریه که اندیشه های مدرن برخاسته از مدرنیته ی غربی به جامعه ی سنتی ایران راه یافت و به اندیشه مردم نفوذ کرد،مسائل و دیدگاههای جدیدی مطرح گشت که دین در مواجهه با آنها ، پاسخ مناسبی برای سوالات، ابهامات و تردیدهای ایجاد شده در اذهان مردم نداشت. پس از پیروزی انقلاب مشروطیت و پس از تسلط افکار مدرن بر جامعه ایرانی، بتدریج قدرت اجتماعی از دست اصحاب مسلط این شکل از قدرت ، یعنی روحانیت خارج شد. اوج این اتفاق در دوران حکومت رضاخان به وقوع پیوست . در این دوره هدف طیف روشنفکر، رواج اندیشه های غربی درایران بود و خود را پیشگام مدرنیته و نوسازی در ایران معرفی نموده و اصول مدرنیزاسیون به شیوه غربی آن را در جامعه رواج دادند. این امر اگرچه به پی ریزی دولتی مدرن منجر گشت، اما به بهای سرکوبی مظاهر آرمان های دموکراتیک و مهم تر از آن ، تهاجم شدید به دین حاصل گشت. تا پیش از این تحولات ، اهالی دین به لزوم ایجاد اندیشه ای نوین در عرصه دین ، در جهت دفاع از سنت ها و آرمان های مذهبی پی نبرده بودند. اما عقب نشینی اجباری نهاد دین در سطح جامعه پس از حضور اندیشه های مدرن غربی، باعث عکس العمل منتقدان به این حوزه شد.این عکس العمل عبارت بود از اینکه نهاد دین وادار به ایجاد حوزه ای جدید برای استمرار فعالیت هایش گشت و با تلفیق اندیشه های مدرن و دینی،سعی در جبران از دست دادن حوزه اجتماعی جامعه نمود.که البته این تلفیق، عکس العملی عجولانه در برابر تحولات جامعه بود. تفکر روشنفکری دینی از دهه 20 به بعد و در دوران پادشاهی محمدرضاشاه پهلوی ، به مرور شروع به رشد نمود و در دهه های بعد، در پاسخ به چند دستگی و اختلافات فکری معتقدان به اندیشه های مدرن و غربی، فعالیت خود را آغاز نمود و از اواخر دهه ی 30 و آغاز دهه 40 شمسی، وارد جنبه های سیاسی مبارزه خود گشته و تلاش خود را گسترش داد.بنابراین مجال و فرصتی یافت نشد که این اندیشه، بر مبنای مطالعاتی دقیق و اصول فلسفی پذیرفته شده، پایه گذاری گردد.از دهه 40 به بعد و در خلال مبارزات سیاسی روشنفکران دینی، پایه های فلسفی این اندیشه ،تلفیقی شد از اندیشه ی دینی و اصول اندیشه های غربی همچون لیبرالیسم ومارکسیسم. از جمله روشنفکرانی که از این دهه به بعد، اندیشه ی خود را گسترش دادند و در جامعه از اقبال عمومی برخوردار گشتند، جلال آل احمد، مهندس مهدی بازرگان و دکتر علی شریعتی بودند که هر یک نماینده ای صاحب نام در حیطه ی نگرش های متفاوت روشنفکری دینی محسوب می شوند و اصول فکر و چارچوب اندیشه شان، در بروز انقلاب اسلامی و بسیج افکار عمومی نقشی به سزا داشت. به این ترتیب از سال 1342 تا زمان انقلاب اسلامی، جریانات فکری فوق ذیل عنوان (( روشنفکری دینی)) در میان مردم بسیار پر طرفدار بود و از آن به عنوان (( موتور محرک انقلاب)) نام برده شد.در نهایت روشنفکر دینی،راه سیاست را در پیش گرفت ، بی آنکه اندیشه اش، چارچوب روشن ، منظم و دقیق فلسفی داشته باشد.

First 15 pages

Signup for downloading 15 first pages

Already have an account?login

similar resources

تحلیل جامعه شناختی گفتمان های خانواده در مذاکره های مجالس قانونگذاری ایران (از 1320 تا 1357)

خانواده و موضوعات مرتبط با آن یکی از مسائل جامعۀ کنونی است. قانون و نظام قانون‌گذاری را می‌توان ابزار مهمی جهت تسلط بر این حوزه به‌شمار آورد. هدف حقیق حاضر شناسایی گفتمان‌های مسلط خانواده در مجالس قانون‌گذاری ِدورۀ پهلوی دوم و تحلیل آنهاست. به‌این‌منظور، مذاکره‌های نمایندگان مجلس بیست‌ویکم و بیست‌وسوم‌با روش تحلیل گفتمان بررسی شده و چشم‌انداز نظری آن برمبنای نظریه‌های عاملیت-ساختار، نظام کنش، با...

full text

اپیدمیولوژی مالاریا از سال 1320 تا سال 1385 در ایران

Background and Aim: Malaria threatens more than half of the world's population in about 100 countries. During the period 1921-1951 malaria was one of the most important public health issues in Iran, no other disease causing as much financial loss and mortality as malaria did. The objective of this study was to investigate malaria epidemiology in Iran during the period 1940- 2006 (65 years), in ...

full text

گفتمان پسااستعماری و ذخایر نشانه‎‌‎شناختی روشنفکری دینی در ‏ایران(1330-1357) ‏

زبان پدیدآورنده حیات اجتماعی و زیست­جهان هر جامعه انسانی است. در هر عصری و در هر جامعه­ای نباید از تنها یک بازی زبانی بلکه باید از بازی­های زبانی سخن گفت؛ بازی­های زبانی که ذخایر نشانه­شناختی جامعه را شکل داده و امکان بازتولید آنها را در منازعه ­گفتمان­های سیاسی فراهم می­کنند. جامعه ایرانی نیز در یک قرن اخیر واجد چنین خصلتی بوده است. در این میان زبان سیاسی روشنفکری دینی یکی از بازی­های زبانی در...

full text

بررسی جامعه شناختی دلایل فراز و فرود پایگاه اجتماعی گفتمان روشنفکری دینی در ایران از انقلاب 1357 تا به امروز

نوشتار حاضر کوششی است برای توضیح و تبیین پایگاه اجتماعی گفتمان روشنفکری دینی در ایران از انقلاب 1357 تا کنون. این پایان نامه با تبیین مسائل اجتماعی ایران در سه دهه ی 60 ، 70 و 80 خورشیدی، به دنبال یافتن دلایل افول پایگاه اجتماعی گفتمان روشنفکری دینی در دهه های 60 و 80 و دلایل گسترش پایگاه اجتماعی این گفتمان در دهه ی 70 می باشد. نتیجه ای که پژوهش حاضر بدان دست یافته، این است که مابین میزان مدن...

نهادهای ایدئولوژیک و استمرار حکومت پهلوی دوم 1320 تا 1357

 شدت و کیفیت اثربخشی قدرت ایدئولوژی،یکی از مؤلفه‌های قدرت نرم است که موردتوجه و تأکید هر نظام سیاسی است. موفقیت نظام سیاسی در گسترش ایدئولوژی خود در لایه‌های مختلف جامعه، تأثیر قابل‌توجهی بر تداوم و ثبات آن نظام سیاسی دارد. پهلوی دوم که سلطنت را از ضعیف‌ترین موقعیت سیاسی و اجتماعی آغاز کرد در دوران سلطنتش از طریق نهادهای متعدد فرهنگی، کوشید تا با گسترش ایدئولوژی ایران ...

full text

ایران و دولت توسعه‌گرا - (1357-1320)

پیشینه تامل درباره توسعه و نقش دولت در آن، به طور معمول، به دوره قاجاریه و آشنایی جدی ایرانیان با دنیای جدید برگردانده می‌شود. با این حال، این موضوع همچنان زنده و دغدغه متفکران و دولتمردان ایرانی است و امروزه میراث پرباری از نکته‌سنجی‌های نظری و اقدامات انجام شده در این زمینه در اختیار قرار دارد. در مقاله حاضر تلاش بر آن بوده است که با مبنا قرار دادن نظریه دولت دموکراتیک توسعه‌گرا، برنامه‌ها و ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


document type: thesis

دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده علوم سیاسی

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023